Öz

Endüstri mirası yerleri, endüstriyel üretimin ve süreçlerin somut ve soyut tüm yönlerini kapsar. Bu yerler, dönemlerinin ideolojik, politik, ekonomik ve sosyal değişimlerine ve bu değişimlerin neden olduğu sanayileşme, “sanayisizleşme”ve sanayileşme sonrası süreçlere tanıklık eder. Dolayısıyla, endüstri mirası yerleri, çeşitli bağlamlar ve dönemler ile kurdukları etkileşim ile şekillenmiş olan oldukça karmaşık bir yapıya sahiptir.

 

Öte yandan her coğrafyada, o coğrafyanın kendi bağlamına uygun olarak, sanayiye dair süreçler farklılaşarak yaşanır. Dolayısıyla endüstri mirası yerine dair değerler, sorunlar ve potansiyeller, yerin kendi özellikleri yanı sıra, bulunduğu bağlam ile de yakından ilişkilidir.

​

Türkiye Selüloz ve Kâğıt Fabrikaları (SEKA), Erken Cumhuriyet Dönemi’nde kurulmuş olan, Türkiye’deki sanayileşme sürecinin en erken temsilcilerinden biridir. “Yeni” ülkenin hedeflerini gerçekleştirmek amacına uygun olarak, üst-ölçek kalkınma planının bir parçası olarak tasarlanmıştır. Zamanla ülke genelinde farklı bölgelere yayılmış bir sanayi ağı haline gelmiştir. Kuruluşundan kapanışına, içinde bulunduğu yerleşim yerleri ve bölgeler ile etkileşimde bulunarak, bu bölge ve yerleşim yerlerini şekillendirmiştir. Ancak, politik, ekonomik ve sosyal değişimler nedeniyle ülkenin kalkınmasında oynadığı rol zamanla yok olmuş, bunun sonucunda da önce ihmal edilmiş ve sonra özelleştirilmiştir.

​

Bu çalışma, SEKA’yı bir endüstri mirası olarak tanımlar; kuruluşundaki durumu ile şimdiki durumunu farklı ölçekler ve farklı dönemlerdeki ekonomik, sosyal ve fizikler yönleri ile birlikte değerlendirir; karmaşık yapısından kaynaklanan değer, sorun ve zorluklarını tespit eder ve bu zorluklara karşı korunmasını ve sürdürülebilirliğini sağlamak için zorluklara verilmesi gereken yanıtları tanımlar.